Kelimeler, cümlenin yapı taşlarıdır. Bazen onlarca cümle kurmak yerine bir kelime söylersiniz, derdinizi anlatırsınız. Bazen de onlarca cümle sıralarsınız ama kullanmanız gereken bir kelime eksik kalınca söylemek istedikleriniz anlamsız olur. Tüm dillerde kelime bilmek önemlidir, anadilinizde bile ne kadar zengin bir kelime dağarcığınız varsa konuşmalarınız, yazılarınız o kadar güzeldir, anlamlıdır. Yabancı dilde de durum çok farklı değildir.

Peki İngilizce öğrenen çocuklar, gençler ve yetişkinler kelime dağarcıklarını nasıl geliştirmeliler, neleri yapmalılar, neleri yapmamalılar? İşte yazı dizimizin ilk bölümüne dair detaylar…

1-) Bol bol dinleyin ve okuyun

Dilin diğer tüm becerilerini geliştirirken tavsiye ettiğimiz gibi kelime dağarcığımız için de bol bol dinleme ve okuma yapmalısınız. Anlamıyorum, yapamıyorum, sıkılıyorum, unutuyorum bahanelerine sığınmadan önce bu ilk maddeye sıkı sıkı tutunmalısınız. Bu aşamayı es geçtiğinizde emin olun bir şeyler hep eksik kalacak ve her seferinde kendinizi tekrar başa dönmüş bulacaksınız. Çocuk şarkıları dinleyin, çizgi film/sinema filmi/dizi film izleyin, pod-cast dinleyin, Youtube kanallarına ve gazetelere göz atın, hikâye okuyun, tweet okuyun…Yani kısacası ne bulursanız okuyun, ne bulursanız dinleyin. Böylelikle dil merkezinizi harekete geçirin ki diğer hamleler de bir anlam kazansın.

2-) Kelimeleri ezberlemeyin, anlamlı bağlam oluşturun

Kelime ezberlemek işe yaramaz mı? Yarar tabii ama sadece kısa bir süreliğine işe yarar. Ezberleyip kullanmadığınız her kelime kısa süreli hafızada bir müddet kalır ve sonra yok olur gider. Sürekli tekrarla ezberlediğiniz kelimeyi bir şekilde aklınızda tutsanız bile anlamlı bir bağlamda kullanamadığınız zaman onu iletişim anında hatırlamanız zor olacaktır. Burada aslolan zihnimizde o kelimeyi bir bağlama oturtabilmektir. Bina tuğlalardan oluşur ama o tuğlalar tek başına binayı ayakta tutamaz. Çimentoyla birbirlerine bağlanmaları gerekir. Kelimeler de zihnimizde başı boş dolaştıklarında ve anlamlı bir bütün oluşturmadıklarında yabancı dilimizi inşa edemeyiz. Bize kelimeleri hatırlatacak ortam, konu, yer, kişiyle bağlantı kurmalıyız ki kalıcı bir dağarcığımız olsun.

3-) İşlevsel bir kelime kutusu yapın

Öğretmenlerin öğrencilerine en çok tavsiye ettiği kelime öğrenme yöntemlerinden biridir kelime kutusu. Küçük bir kutu içine bir tarafında Türkçesi, bir tarafında İngilizcesi yazılı kağıtlar vardır. Bu kelimeler ara ara çekilip tekrar edilir. Çocuklar için sevimli ve verimli bir yoldur ama burada da yukarıda yazdığımız anlamlı bağlamı unutmamamız gerekir. Sadece kelime yazmak yerine o kelimenin geçtiği kalıpları, cümleleri de eklemelidir. Lise hazırlık sınıfımızda İngilizce öğretmenimiz yeni kelimeleri öğretirken söyleyip geçmez mutlaka kendimizden bir cümle yazmamızı isterdi. Örneğin; novel (roman) deyip bırakmak yerine Çalıkuşu is a novel örneğini verirdik. Böylece kelimeyi hem anlamıyla hem bağlamıyla hafızamızda tutardık. Bugün bile hâlâ o cümleleri hatırlarım.

4-) Sözlük kullanın

Sözlük kullanmaktan korkmamak gerekir. Bizim zamanımızda çok fazla sözlük yoktu, ulaşabildiklerimizin çoğu da bizi çok yanlış yerlere götürüyordu. Neyse ki günümüzde renkli, resimli, sesli sözlükler ve uygulamaları bulmak çok kolay ama sözlüklerde kelimenin sadece anlamının olması bizim işimizi görmez. O yüzden kelimenin genel ve yan anlamları, cümle içinde kullanımı, okunuşu (Türkçe okunuşu değil, fonetik alfabe ile okunuşu) gibi bilgiler de yer almalıdır. Fonetik alfabeyi bilmiyorsak ve kelimenin telaffuzundan emin değilsek güvenilir sesli sözlüklerden mutlaka yardım almak gerekir. Kullandığımız sözlük resimli ise çalışmak daha kolay ve renkli hale gelir üstelik kelimenin zihnimizde yer etme süresi de uzun olur.

5-)Kelime oyunları oynayın

Daha önce bu satırlarda çokça örneğini paylaştığım I have/who has, dobble, bingo, scrabble, puzzles gibi oyunları bolca oynamak da kelime dağarcığınızı geliştirmeye faydalı olacaktır. Görsel unsurlar içeren bu gibi oyunlarla kelimelerin beyinde işlenmesi ve kaydedilmesi de kolaylaşacaktır. Ayrıca ‘Gideyim kelime ezberleyeyim’ ya da ‘Bu kelimelere çalışayım’ gibi sevimsiz zorlamaların yerine keyifli bir iç motivasyona da kimse hayır demez.

Bu haftalık bu kadar olsun, haftaya yazı dizimizin devamında buluşmak üzere…

Yabancı dil edinimi hakkındaki diğer yazılarıma ve sayfama ulaşıp farklı konularda bilgi sahibi olabilirsiniz.