Vol.i (Wall-E), sadece çocukların değil yetişkinlerin de severek izleyeceği bir animasyon film. Bilim kurgu film kategorisinde değerlendirilebilecek Vol.i, uzak gelecekte geçiyor.

Filmin Konusu

Dünyanın çöplerle çevrili atık bir gezegen haline gelmesiyle insanlar Axiom adlı uzay gemisinde yaşamaya başlarlar. Aslında  beş yıllık bir süre hesaplanmıştır. Bu sürede temizlik robotları dünyayı temizleyecek ve insanlar dünyaya geri dönecektir. İşler beklendiği gibi olmaz ve insanlar uzay gemisinde 5 yıl değil, 700 yıl yaşarlar.

700 yılda pek çok şey değişmiştir, Vol.i dışında. Dünyayı tek başına temizlemeye devam eden Vol.i’nin (Wall-E, Waste Allocation Load Lifter – Earth class kısaltması) kendine göre bir dünyası vardır.

Vol.i’nin kendine has dünyası

Gündüzleri dünyadaki atıkları paketlemeye devam eder, akşamları ise eski bir konteynır olan evinde neşe içinde dans eden insanların ve el ele tutuşan sevgililerin video kayıtlarını izler. Gün içinde bulduğu ilginç şeyleri de kulübesine taşır. Kimi zaman bir çakmak ya da bir ışık, şapkaya benzettiği bir kapak… Bir gün minik bir bitki filizi bulur ve onu bir eski botun içine yerleştirir örneğin.  

Yalnızlık sadece insanlar için değil robotlar için de çok zordur, filmde bu ruh hali çok güzel işleniyor. Bir hamam böceği ile arkadaşlık kuruyor. Hamam böceği, Vol.i’nin yaşadıklarına tanıklık eden bir şahittir aynı zamanda.

Aşk, beklenmedik anda gelir

Vol.i’nin hayatı kırmızı bir lazer ışığını takip etmesiyle değişiyor. Kırmızı lazer ışığının ardında büyük bir gürültüyle bir roket dünyaya iniyor ve içinden son derece gelişmiş bir robot olan Eve çıkıyor. (EVE, Earth Vegetation Evaluator’un kısaltılması.) Meraklı gözlerle Eve’yi izleyen ve takip eden Vol.i, onun dikkatini çekmek istiyor sürekli. Çeşitli sakarlıklar yapıyor istemeden.

Şiddetli bir patlamadan Eve’yi kurtarıyor ve onu kendi kulübesine götürüyor. Ona izlediği videoları, kulübesinin ışıklarını, zeka küpünü ve bitkisini gösteriyor. Bitki bulmak için dünyaya gönderilen Eve, bitkiyi gövdesindeki haznesine koyuyor ve kapanıyor. Vol.i onu yeniden uyandırmak için çeşitli girişimlerde bulunsa da sonuç alamıyor. Vol.i bütün romantikliğini sergiliyor. Gün batımını gören bir manzaraya karşı onu çalıştırmaya ya da elini tutmaya çalışıyor örneğin. O kadar sevimli ve doğal geliyor ki yaşananlar. İçten içe Vol.i’ye kanınız kaynıyor.

Tüketim Toplumu’nun ekrana bağımlı bireyleri

Eve’yi dünyaya getiren roket onu almaya geldiğinde Vol.i, onun peşinden rokete yetişiyor ve ne olursa olsun onunla olmaya ve korumaya çalışıyor. Axiom adlı uzay gemisinde ise robotların hakimiyetinde, insanların ekranlardan gözlerini alamadığı, sürekli yeme-içme üzerine bir hayat süren, ayakları üzerinde yürüyemeyen insanlar görüyoruz. İnsanlar uzay gemisinde yaşarken dünya robotlar tarafından temizlenecek ve yaşanabilir bir yer olduğunda -planlanan 5 yıl- dünyaya geri döneceklerdi. Ancak canlı bitkinin yaşadığına dair kanıt hiç olmadı. Bu sürede onlarca kaptan değişti. Seyahat, 700 yılı aştı ve insanlar dünyayı unuttu.

Yapay Zeka’nın Sınırı Var Mı?

Buradaki sahneler kimi zaman komik kimi zaman düşündürücü. Örneğin kendini bir işe adayan robotun devamlı hareketleri ya da Vol.i’nin Eve’nin peşinden gittiği sahneler komik iken, otonom olarak hareket eden ve kaptanı tehdit eden yapay zekanın hareketleri ya da bitkiyi yok etmeye çalışarak kaptanın dünyaya geri dönme çabasını engellemesi düşündürücü.   Ayakları üzerinde duramayacak kadar şişman ve ekranlara bağımlı insanların hali de biraz distopik geliyor.

Vol.i, uzay gemisinde sevdiği Eve’yi yalnız bırakmaz ve bitkiyi gerekli hazneye koyarak uzay gemisinin dünyaya hareket etmesi için elinden geleni yapar ve hayatını ortaya koyar. Eve ile aralarında kurulan bu bağ o kadar güçlü olur ki filmin sonunda Vol.i hafızasını kaybetse de (anakartı yansa da) Eve’nin gayretleriyle yaşananları hatırlar. İnsanlar da yeniden dünyada ekip biçmeye başlarlar.

Filmin yaşattığı gerçeklik inanılmaz. Doğanın kaynaklarının sınırlı olması ve bunun da bir gün tükenebileceği, doğa bilincinin önemi,  tüketim toplumunun getirdiği sorunlar, teknolojinin faydalarından istifade ederken tembelleşme, ekranlara bağımlı olma, obezite ve yaşanan duru bir aşk. Kısacası Vol.i  Oscar ödülünü kesinlikle hak ediyor.

Kaynaklar sonsuz değil, sınırlı

Bilim kurgu filmlerinde gelecek tasvir edilir. Farkında olmadığımız hareketlerimizin ve alışkanlıklarımızın sonucunda dünyanın kötü bir yere dönüştüğünü görürüz. Eğer bu gerçekleşirse o zaman distopya gerçekleşir. Her ne kadar film, uzak bir gelecekte geçiyorsa da hayatımızdan parçalar bulmamız bize distopya olgusunu yaşatıyor.

Yönetmenliği Andrew Stanton’un yaptığı, Wall-E, 2008 yılında Pixar animasyon stüdyoları tarafından hazırlandı. Vol.i filminde uzay gemisindeki yapay zeka AUTO, 2001: A Space Odyssey’e (2001: Bir Uzay Macerası) filmine bir atıf gibi. Star Wars (Yıldız Savaşları) filmindeki gibi uzay ve galaksi görüntüleriyle de bilim kurgu filmleri arasında kendine yer buluyor. Imdb puanı da animasyon filmin kalitesini gösteriyor: 8.4.

Vol.i, küçük izleyiciler için eğlenceli ve komik olayları yaşatırken, yetişkinler için tüketim toplumu ve kapitalist sistem eleştirisinde bulunmaktadır. Çevre bilinci, teknoloji, robotlar, yapay zeka ve romantik bir aşk ile harmanlanan film, güzel bir seyir keyfi sunmaktadır.